Yurt dışı üretici fiyatlarındaki rekor artışın perde arkasında ne var?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Ekim ayı Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi (YD-ÜFE) verilerini açıkladı. Buna göre, YD-ÜFE 2023 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 1,35, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 49,61, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 57,25 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 51,04 artış gerçekleşti. Bu artış, son 12 yılın en yüksek seviyesi olarak kaydedildi.

İmalat sektörü en çok artan sektör oldu

Sanayinin iki sektörünün yıllık değişimleri incelendiğinde, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 54,78, imalatta yüzde 57,30 artış olduğu görüldü. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri ise şöyle oldu: ara malında yüzde 49,77, dayanıklı tüketim malında yüzde 62,19, dayanıksız tüketim malında yüzde 61,27, enerjide yüzde 43,75, sermaye malında yüzde 65,49 artış. Bu veriler, imalat sektörünün yurt dışı üretici fiyatlarındaki artışta en büyük paya sahip olduğunu gösteriyor.

Tütün ürünleri yüzde 89,25 ile rekor kırdı

YD-ÜFE sektörlerinden ana metaller yüzde 40,91, kağıt ve kağıt ürünleri yüzde 40,94, kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 43,75 ile endekslerin en az arttığı alt sektörler oldu. Buna karşılık tütün ürünleri yüzde 89,25, bilgisayarlar ile elektronik ve optik ürünler yüzde 72,53, b.y.s. makine ve ekipmanlar yüzde 72,29 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Bu sonuçlar, tütün ürünlerinin yurt dışı üretici fiyatlarındaki artışta öne çıktığını ortaya koyuyor.

Aylık bazda enerji fiyatları düştü

Sanayinin iki sektörünün aylık değişimleri incelendiğinde, madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 2,79, imalatta yüzde 1,33 artış olduğu görüldü. Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri ise şöyle oldu: ara malında yüzde 1,72 artış, dayanıklı tüketim malında yüzde 2,27 artış, dayanıksız tüketim malında yüzde 3,39 artış, enerjide yüzde 6,91 azalış, sermaye malında yüzde 1,30 artış. Bu veriler, enerji fiyatlarının aylık bazda düşüş gösterdiğini gösteriyor.

Kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 6,91 ile en çok düşen sektör oldu

YD-ÜFE sektörlerinden kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 6,91, motorlu kara taşıtları, römork ve yarı römork yüzde 0,11 ile endekslerin azalış gösterdiği alt sektörler oldu. Buna karşılık tütün ürünleri yüzde 8,09, basım ve kayıt hizmetleri yüzde 5,14, bilgisayarlar ile elektronik ve optik ürünler yüzde 4,78 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Bu sonuçlar, kok ve rafine petrol ürünlerinin yurt dışı üretici fiyatlarındaki düşüşte öne çıktığını ortaya koyuyor.

Yurt dışı üretici fiyatlarındaki artışın nedenleri ve sonuçları neler?

Yurt dışı üretici fiyatları, bir ülkenin ürettiği malların yurt dışında satıldığı fiyatları gösterir. Bu fiyatlar, ülkenin döviz gelirlerini, rekabet gücünü ve enflasyonunu etkiler. Yurt dışı üretici fiyatlarındaki artışın nedenleri arasında, küresel talebin artması, döviz kurlarındaki dalgalanmalar, ham madde fiyatlarındaki yükseliş, lojistik maliyetlerindeki artış, üretim maliyetlerindeki yükseliş sayılabilir. Yurt dışı üretici fiyatlarındaki artışın sonuçları arasında ise, ihracat gelirlerinin artması, ithalat maliyetlerinin yükselmesi, enflasyonun yükselmesi, rekabet gücünün azalması sayılabilir.

Yurt dışı üretici fiyatlarındaki artış, hem avantaj hem de dezavantaj getirir. Avantaj olarak, ihracat gelirlerinin artması, ülkenin döviz rezervlerini artırır ve cari açığını azaltır. Dezavantaj olarak ise, ithalat maliyetlerinin yükselmesi, ülkenin dış borçlarını artırır ve enflasyonu yükseltir. Ayrıca, yurt dışı üretici fiyatlarındaki artış, ülkenin rekabet gücünü azaltır ve ihracat pazarlarını kaybetmesine neden olabilir. Bu nedenle, yurt dışı üretici fiyatlarındaki artışın dengeli ve istikrarlı olması önemlidir.